Op de voormalige website Hongs.nl kon je, naast heel wat spellen, ook historische informatie vinden over spellen. Dit gaat van K- & P-nummers tot een historisch overzicht van de verschillende uitgevers. Wij zijn Rob van Linden dan ook heel dankbaar dat we deze informatie op onze website mogen plaatsen. Hiernaast krijgen we regelmatig info over de oorsprong van spellen doorgestuurd. De meest interessante info kan je ook hier lezen. Veel leesplezier!
K- of Kennummers
Veel drukwerk uit of vlak na de oorlog is voorzien van een K-Nummer, ook wel "Kennummer" of "Kengetal" genoemd, b.v. K1823. Dit nummer was uniek.
Iedere drukker diende ofwel zijn K-nummer ofwel zijn naam te vermelden op het drukwerk dat hij produceerde. Op drukwerk dat bestemd was voor de export naar Duitsland moest de letter V worden toegevoegd aan het Kennummer, b.v. VK1823. Het besluit van 15 juli 1941 tot beperking van papierverbruik luidde:
Vervaardigers van drukwerken moeten op alle papier- en cartonwaren, die door hen worden bedrukt, of hun firmanaam of hun kennummer aanbrengen. Het kennummer wordt hun op aanvraag door het Rijksbureau voor de Verwerkende Industrieën, Sectie Grafische Industrie toegezonden en komt voor op een lijst, welke bij dit Rijksbureauberust.
Op 26 juli 1941 maakte het Rijksbureau voor de Grafische Industrie tevens aan alle drukkerijen bekend:
Vanaf 22 juli 1941 moet dit No. op al het drukwerk, dat u vervaardigt, worden vermeld, ook op het familiedrukwerk. Hier kan en mag niet van worden afgeweken. Indien u werk vervaardigt voor derden, dan moet hierop uw kengetal worden vermeld.
In de officieele publicatie uit het Leidsch Dagblad van 15 juli 1941 over Cyclostyle-apparaten staat dat iedereen die hiermee werkt, ook voor eigen gebruik, een kennummer moet aanvragen. Echter in de officieele publicatie uit de Telegraaf van 11 november 1941 staat dat copieerinrichtingen geen kennummer nodig hebben op producten voor eigen gebruik. Dit is in tegenspraak met elkaar, echter in een bekendmaking in het Dagblad van het Zuiden, 11 september 1943, wordt vermeld dat er dispensatie was verleend voor het het verwerken voor eigen gebruik.
Er volgden steeds strengere maatregelen en vanaf augustus 1944 was het zelfs verboden om papier en karton in meer dan in één kleur te bedrukken. Vanzelfsprekend golden de beperkende voorschriften niet voor "politiek gewenst" en "noodzakelijk" drukwerk. Een gedeelte uit (Word document) van Adriaan Vennema gaat uitgebreid in op de situatie rond de papiertoewijzing in de oorlogsjaren. Verder wordt uitgebreid ingegaan op de K-nummers in een artikel van R. Kruis en G. van der Stroom in "Inktpatronen. De Tweede Wereldoorlog en het boekbedrijf in Nederland en Vlaanderen" (Bezige Bij 2006, blz. 378-401, ISBN 90 234 1948 0).
Effectief worden de nummers op spellen vooral aangetroffen vanaf 1942 en werden daarna gebruikt tot ca 1947. Enerzijds nam de registratieprocedure voor de honderden Nederlandse drukkers veel tijd in beslag., maar anderzijds werd door veel drukkers de nieuwe regeling in eerste instantie niet al te nauw genomen. De primaire reden voor de invoering van de nummers was de toenemende papierschaarste, die een regulering van de papierdistributie noodzakelijk maakte. Echter ook de censuur op drukwerk speelde een belangrijke rol, maar dat werd in de officiele publicaties natuurlijk nooit vermeld. Zie ook de hieronder getoonde krantenartikeltjes dienaangaande.
18XX spellen
18XX spellen zijn spellen met een titel die begint met 18. Dit kan een jaartal zijn als 1829, 1830, 1835, 1856, 1870 (om enkele van de bekendste te noemen) of een afkorting van een regio zoals 18US, 18EU en 18FL.
Een stukje geschiedenis
De Engelsman Francis Tresham maakte in 1975 een spel dat hij 1829 noemde. Hij was reeds 10 jaar bezig aan de ontwikkeling van zijn spel en het handelde verrassend genoeg in eerste instantie over vliegtuigmaatschappijen. Tien jaar en vele veranderingen later was zijn spel afgewerkt en ging nu over de spoorwegen in Zuid-Engeland.
Grote spellenfirma’s waren niet geïnteresseerd in zijn spel dat veel te complex was en veel te lang duurde. Daarom bracht hij met enkele kennissen het spel uit onder zijn eigen maatschappij Hartland Trefoil Ltd. Het spel had onmiddellijk enkele harde fans. Tresham ontwikkelde een nieuw spel 1853 dat handelde over de opkomst van de treinen in India. Ondertussen was de Amerikaanse firma Avalon Hill geïnteresseerd geraakt in Treshams spel 1829 nadat ze eerder al zijn fascinerend spel Civilization op de markt hadden gebracht. Zijn Civilization lag trouwens aan de basis van het populaire computerspel. Avalon Hill had natuurlijk liever het spel gesitueerd in de USA en daarom bedacht Tresham het spel 1830 dat tov 1829 een veel meedogenlozer spel is. Het systeem van de markt en companiën is er één van opportuniteiten en winst. In 1830 kan je rijk worden door een maatschappij uit melken en een andere op te richten. Dit spel werd in 1986 op de markt gebracht en is tot op heden het voorbeeldspel van de 18XX-rage.
Ondertussen zijn al ongelooflijk veel spellen uitgebracht met dit thema als uitgangsbasis en Treshams wonderlijke spelformule als leiddraad. Vele andere spelauteurs maakten varianten en andere manieren van spelen maar steeds met dezelfde opbouw : Vooreerst handelt het over een regio waar competitieve spoorwegmaatschappijen netwerken en stations uitbouwen waar hun treinen zo gunstig mogelijk rijden. Daarnaast brengt iedere maatschappij aandelen uit waar één speler president van wordt en de maatschappij runt en andere in investeren en hun voordelen uithalen.
Waarom zijn 18XX spellen zo populair?
Een van de belangrijkste zaken waarom spelers van dit spel houden is de lage geluksfactor.
Het beursmanipulatiesysteem wordt vaak beschouwd als één van beste systemen ooit. Het spel is uniek, spannend, competitief en je hebt absolute controle. Er zijn veel varianten op het spel zodat het nooit verveelt.
Met dank aan Koen Verstraete.